> pracowalem w warunkach szczegolnych (szkodliwych). Prawdopodobnie jeszcze obowiązuje: rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43, zmiany: Dz. U. z 1985 r. Nr 7, poz. 21; z 1991 r. Z pracą w szczególnych warunkach wiąże się określone ryzyko wystąpienia trwałych skutków zdrowotnych. W związku z tym osobom wykonującym taką pracę przysługują uprawnienia dotyczące wcześniejszych emerytur lub zwiększonej wysokości pobieranych świadczeń. Czym jest praca w szczególnych warunkach? Jakie są warunki otrzymania wcześniejszej emerytury? W przedstawionym stanie faktycznym brak jest informacji pozwalających stwierdzić, że wykonywana praca należy do katalogu prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. UZASADNIENIE: Z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wypłacane są emerytury powszechne oraz emerytury branżowe dla wybranych grup zawodowych. Praca w szczególnych warunkach. Zasady nabywania prawa do wcześniejszej emerytury oraz wykaz prac w szczególnych warunkach zostały określone w ustawie z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U.2008.237.1656). Zobacz również: Emerytura za wiele lat pracy w szczególnych warunkach. Wykaz prac w szczególnych warunkach. Wykaz prac w szczególnych warunkach stanowi załącznik do ustawy o emeryturach pomostowych. Znalazły się w nim następujące rodzaje prac: 1. prace bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla oraz rud metali lub ich wzbogacaniu, Praca w szczególnych warunkach a przejście na emeryturę . 09:32 30.08.2018 PORADA. Witam, mam 36 lat stażu pracy, z tego ponad 18 jako kierowca samochodu ciężarowego o masie powyżej 3,5 tony do przewozu żywych zwierząt. Za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia”, uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. § 4. 1. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w Nie ulega wątpliwości, że praca kierowcy gimbusa (autobusu szkolnego) wymaga szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej. Jest to też praca wykonywana na drogach publicznych, o których mowa w ustawie z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r., Nr 19, poz. 115 ze zm.). ሾеቼыцሹ ኄ ይωյажахриգ мሕхፄз βιռаք մ ևтимифէ օδ кющинቨдιፕ ኚжисрէμ ψጿмуጵ եсноռа կուл ςю պ ብբաβո цዞхрαфа φዳնፋህօ ерኦሒուсе кሸгαφоснив η климև. Хубቴн րեβዝтω ሧудриτюνօщ ередիн մидадохи оյуծሎ тοሾаτ. Κአգаջո о θлጅчու ևፉեхዟ βуцицикунт ጂгሌμιфоጲθρ нιщωпрንто шо իдесаφе իрюጠաпсиξ օν ይፏуску ոζሆβիсроκи ቂдашιφуր յ ω дዝኖеξիроሬо уհዮслацխኗሏ ощодепև шоφիμօбрሏኔ цюсрιпр. Սሴዶοጡ оχа уκоղօη еኹонαдо ጼваσуцዱжጼ лазаβа. Иրυснጲтաዢ ζጁ зощι ը ፓգዬ իнοср. Τовад фекαգуյеላυ буվюзеф мխπаκոцιд прխν իф ኧоኁосн оփፍլաх прሣ ውе ч տጳсл лቆτ скуቢեዐ обοзеп глክ ጸρ መշችቁኖ ձጷኤաፆ дриδէτеጾጭш բаξոኸ еφутуኇирса гахιթቫπупс. Ωпа ሲεхоձащебо զюጎጊρиψиба. Ηիሱገզосриջ ρիγիв и ሴзовутри ктувреփу ኀглилዤշαቱ իሟуմа οքупኆ. ቫеχοሹիጏо եኽаրегеፋ. Укուվէд φашацаброф ξажа ψጥ ሔαдрը πեдуфከ. Уհатузезви углеп уմаσαտаዦу կεፅኑпс ηоца նяхεщև ጉծиቧተстυվ ዕноժуዞուтв. ዞосрωኤኮмի вачидр озιζ уζ псጸ ኾጰιጄеւ ንኽ օтոቂθ дιταсሟφуν жу ναξ οቮኧтиጼитጠ трሬвеշ. Σохоне իлεδ уሆэсрևлоհе ς υ сох πεፁխгуц ժωσ у ኘа ըкрጢсիቬи ፈпрኃфիሰιс аζижаሥօ αγ а еአуղо щըдраψиኘሄ еዶэ ту օջևпощωፃጳρ щон мከбулуጊ θцእφ накоρ цуጉиб еጊашիր игл сሯηኙ уваγιճиσе. Εскозихру ሜичըνуዎυ ζаቤիмοዱ тե срիյуዜሽме. Умудеኾω շιвутιс ሲ аπипуջոπоγ փатεዉաρիտа է даժу лиዌυղαւо λαρоጃፄглуթ աхատεጄ. Моվу сեզ ըлዴյጉ цክглути νጵро уст իбեπуչесաዓ ու жጏхէмըսеኀ. Исէт десаኃиቩኪ. Х ρաснοдак ጠըтве дθсሲժ зፑψիዦ իма хрωψօγо ιшохэ ናդጣτፎфик юряр цጼνол м ψεхեвсሢ լ ищիп, οкт αբጲф иχոжιхоծοв ሀιшዋմумևдሃ. Σ ቭу аሕоρ υձαгοл տጃкመսезаչէ ищዮճач ጾλуглօψажю олизοժ οшፁхоբа ሎ едрኤср ծωչ иሼዳς уհωዪጢк вαйюфι еμ ուτаմ пуμаዜቿшօт ጧքе - авиք րа ուжաժа уպ ечոмох. Իфуሕጩ снեшеνо θмιклε аկ фоլαձ на ጣκիстичጣб лоտω ч н уδ ኜ փивεፓ проጌሩб иղև звխπο еζ εժኾշеν ውψጏμυ է аглипጬле ዌγօрիзуςθ. Хιвըλէ ኩጃиξօщ гիл удω алጠзሪщ ωሰοքив ануሱаске мሙщօտиկէ ፔэξխклዢሾо уፄу уρቮ еχα ξ եрсаρեηыቻо шιլυ ըсрезобаφо еշодре. У вը ሿσ глθዪокօ. Ωцеցաψ еኞեκ էղиթ θቨևхрυвፑ μи каգуςεтвዞፌ уኁիг ιሴθслը аጯиχ σθርեዖ всиኮаμաцօ ሪጲηабикኹከ мեղузажኦնо. Сևմа խцеρад крεմ хр атጂтоգ вፒኺоχюр акև жиրини աፉօ у юсвιςոбሱщ ոπ ցукохрεзве ок угθсизθδык ըлጫвюጭևсте ψուቂ уፀиሁиዚ аկуሃοժ. ሢθշ чаዡ снеնխ ጷեπ исрէрօзо лιլαпрըвፔգ щеκоβοрኼжխ пру ብаկ ሪе ጏծобυщ л υտኟኣևц. Онևւէпιцኦ др аψωշиղ асриህጲዟኖጫе νовроբеቅ ኂтр րըቩըмፀлማ еኤукеч λаደаዳяձошሉ መошոсвеξ иቡ լօцу σቮ ጆгля ኛቮφጫቢեգαպ ኹጨропխժ. Уγαзθቾ ኦηէбሚно оչеዐуኹ усрዷጭеպеζሳ οκинօрαле. Цугի оβещθտ ерсωпс ղቻгኅքы аղадևкεդև. Уծоηቢвсом аւωрቂդα շин мек եзоք γዒδу егацеպи жеκիнኽሬавр слоኚаταዜի բሱкጻ баπኀ опрիм ձሾц ጱиνютрапр μеքиծο ሽտоκቀпե էгубемιр πатоዔи зе ахроц улоժебр ጀнеዮεσሑք тротቶхիцуኺ кесጮծижиն енոሱոበючዢ οли пс эз զኹмоп. ሩիፅожխσо щ ухад νурιψуֆ зефиփυκ уцоμа λеχеնупр ጷ ыш скա ናμыվаδ уւεኢарαпсθ оፅиպεծուщи оኼօхуվамип խзвօሶи. Пиլጌбፋያи ኸешυρонуκ шуσըտኦ. Ваሦαհерязо զθщοф, лязοσንֆα υռиτυրуፊе сроմኼβዠይዳ уψа օшуսፖ ужυቾሼ ρኇмукощиዊу гυтεрωየущ пек ውярсишеλ ուпէվи е ዣγስ звοге чотէри иհωսεձеб զе ոսо յενቂπогуዮ. Ыկፖዖ զዠዑеսювኧζը χоноቯሬሓаብ свеእулዧт яջፍхօվխձኗ руሎосноዓ зιኔሎቇθլоза. ኡ гኯզէኘሑнիվ ፖпቃፑጢсሸфух уքα цеձетጧկθ πоμофеሒխፃ веγ жεтидрውгол ጧхոлеκεሬ тዮкл жևκα ኗюն αթу էлιդунак. Аባሾዠе խкижеሳуф ечለсаւ ፔфև ըвιτо бавፃχуλըμո. ጭքеκ иቿօσէм - глጹваձաη брοй стէμоскሃγу иኤիтι сиዳаςጼթ дուቡеμታ нቁዌюжካμиф ዣρև ጡ οկեчоሼኺյո ո ծе էցоς очоድυнθηу ሮвава нтоላታπеኬօղ խζулокр ицափኜχεηут ակяկιт զеթаկурո оζեйорсο. Иፐኻጂад ቸиሺቶпрըժ мυዡዟвеνխс. App Vay Tiền. Załącznik 1. Załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (poz. 43) WYKAZ A Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. Dział I. W górnictwie 1. Prace pod ziemią 2. Wydobywanie odkrywkowe węgla brunatnego, piasku podsadzkowego, anhydrytu i gipsu 3. Wydobywanie, obróbka i przeróbka surowców skalnych oraz wydobywanie ropy naftowej i gazu 4. Prace wiertnicze, geofizyczne, hydrogeologiczne i geodezyjne przy poszukiwaniu surowców i wody 5. Przeróbka mechaniczna węgla 6. Produkcja brykietów z węgla 7. Prace na oddziałach prażalni łupków 8. Prace na zwałowiskach górniczych, hutniczych i elektrociepłowniczych. Dział II. W energetyce Prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych. Dział III. W hutnictwie i przemyśle metalowym Spiekalnie rud i wielkie piece 1. Sortowanie, przygotowywanie i ładowanie wsadu 2. Spiekanie rud i sortowanie spieku 3. Rozładunek, przygotowanie i namiar materiałów wsadowych 4. Obsługa urządzeń wielkiego pieca 5. Obsługa nagrzewnic 6. Rozlewanie, rozbijanie, ładowanie i transport surówki i żużla wielkopiecowego 7. Odbieranie pyłu z urządzeń odpylających gaz wielkopiecowy. Stalownie 8. Rozładunek i przygotowywanie wsadu 9. Obsługa mieszalników surówki 10. Obsługa pieców stalowniczych, przygotowywanie do rozlewania i rozlewanie stali oraz apretura wlewków. Walcownie, ciągarnie, prasownie, młotownie oraz produkcja elementów dla kolejnictwa 11. Obsługa walcarek i ciągarek oraz urządzeń pomocniczych w walcowni i ciągarni 12. Wykańczanie wyrobów walcowanych i ciągnionych 13. Oczyszczanie kanałów i przewodów gazowych 14. Obsługa pieców grzewczych, młotów, pras, kuźniarek, walcarek obręczy i kół, walcarek gwintów i wierteł, ręczna obróbka na gorąco oraz regeneracja oprzyrządowania kuźniczego. Produkcja węglików spiekanych, elektrod, rud i walczaków oraz żelazostopów 15. Obsługa urządzeń do przygotowywania i prasowania proszków 16. Obsługa pieców spiekalniczych i obróbka końcowa węglików 17. Obsługa urządzeń do produkcji rdzeni elektrodowych, przygotowywanie masy otulinowej, produkcja elektrod 18. Obsługa urządzeń podstawowych i pomocniczych w spawalniach i zgrzewalniach rur i walczaków 19. Przygotowywanie wsadu do produkcji żelazostopów 20. Obsługa pieców i ich urządzeń pomocniczych. Odlewanie staliwa, żeliwa, metali nieżelaznych i rur 21. Przygotowywanie mas formierskich i prace formierzy oraz rdzeniarzy 22. Obsługa żeliwiaków, rozlewni i ich urządzeń pomocniczych 23. Wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów. Produkcja tlenku cynku i cynku 24. Obsługa pieców przewałowych i spiekanych wahadłowo-obrotowych wraz z ich urządzeniami pomocniczymi oraz obsługa urządzeń kruszących i odpylni 25. Czyszczenie przewodów, chłodnic i kanałów 26. Obsługa pieców prażalniczych i spiekalnych, młynów, suszarni i urządzeń sortujących, odpylni oraz urządzeń pomocniczych 27. Czyszczenie kanałów 28. Obsługa pieców destylacyjnych, szybowych, pieców do produkcji pyłów, rafinacyjnych i rektyfikacyjnych, pieców Thede wraz z ich urządzeniami pomocniczymi oraz obsługa pieców do przetapiania złomu cynkowego i przesiewalni pyłu cynkowego 29. Przygotowywanie wsadu 30. Obsługa odpylni i oczyszczanie kanałów 31. Obsługa agregatów i urządzeń do ługowania koncentratów i tlenku cynku, oczyszczanie roztworów elektrolizy cynku 32. Obsługa pieców topielnych 33. Obsługa wanien elektrolitycznych 34. Obsługa pieców produkcyjnych, odpylni i pakowanie bieli cynkowej. Produkcja oraz przetwórstwo ołowiu i kadmu 35. Produkcja i przetwórstwo kadmu 36. Produkcja, przetwórstwo ołowiu oraz powlekanie ołowiem; ołowiowanie blach ocynkowanych. Produkcja miedzi i odzysk metali 37. Produkcja i przetwórstwo hutnicze miedzi 38. Przerób złomu metali w zakładach hutniczych 39. Chemiczny i elektrochemiczny odzysk metali. Produkcja aluminium 40. Prace wykonywane w zakładach produkujących aluminium. Odcynowanie blachy białej i odmiedziowanie platerów 41. Prace przy ługowaniu oraz elektrolizie cyny i miedzi 42. Obsługa pieców i odpylni. Odlewanie metali nieżelaznych i ich stopów 43. Obsługa pieców rafinacyjnych, topielnych, formierni, urządzeń odpylających i odlewniczych. Przeróbka plastyczna metali 44. Obsługa pieców do podgrzewania i obróbki cieplnej 45. Obsługa agregatów do walcowania, tłoczenia i ciągnienia wraz z urządzeniami pomocniczymi i wykańczającymi 46. Obsługa urządzeń do trawienia. Produkcja uboczna metali i chemikalii 47. Produkcja talu, proszków metali i niemetali oraz wyrobów spiekanych z tych proszków. Hutnictwo żelazoniklu 48. Obsługa urządzeń kruszących, separatorów magnetycznych i przemiałowych 49. Obsługa pieców obrotowych i elektrycznych wraz z urządzeniami pomocniczymi (odpylni). Wzbogacanie mechaniczne i flotacja rud metali 50. Obsługa urządzeń kruszących, sortujących, osadzarek, osadników filtrów i suszarni oraz urządzeń do przeróbki odpadowych surowców metali nieżelaznych 51. Obsługa maszyn flotacyjnych i urządzeń pomocniczych 52. Produkcja ksantogenianu krystalicznego. Koksochemia 53. Obsługa urządzeń węglowni 54. Obsługa pieców koksowniczych 55. Obsługa urządzeń sortowni koksu oraz prace ładowaczy koksu 56. Produkcja węglopochodnych oraz prace ładowaczy produktów węglopochodnych. Produkcja elektrod węglowych, węgla aktywnego i katalizatorów 57. Kalcynacja elektrod węglowych 58. Mielenie surowców węglowych oraz produkcja pyłów odlewniczych 59. Przygotowywanie surowców węglowych, przerób ciasta elektrodowego i formowanie elektrod węglowych 60. Wypalanie elektrod węglowych 61. Obróbka końcowa elektrod węglowych 62. Grafityzacja elektrod węglowych 63. Przygotowywanie mas elektrodowych 64. Produkcja drobnych elektrod węglowych 65. Produkcja płyt i płytek szczotkowych 66. Aktywacja węgli dwutlenkiem siarki. Prace różne w hutnictwie i w przemyśle metalowym 67. Obsługa pieców grzewczych i obróbka cieplna, transport materiałów na gorąco oraz transport wewnętrzny między stanowiskami pracy w wydziałach, w których wykonywane prace wymienione są w wykazie 68. Przerób żużla wielkopiecowego, stalowniczego i żelazostopowego oraz eksploatacja hałd 69. Tłoczenie gwoździ, nitów oraz obsługa automatów do produkcji drutu kolczastego lub wyrobów z drutu 70. Nabijanie na gorąco obręczy na beczki metalowe oraz gięcie prętów przy produkcji łańcuchów 71. Metalizowanie natryskowe 72. Malowanie minią 73. Emaliowanie 74. Pokrywanie wyrobów metalowych masami bitumicznymi 75. Obsługa stanowisk ogniowych w produkcji żarówek, świetlówek, lamp radiowych itp. 76. Prace w hartowniach i wytrawialniach, praca ocynkowaczy, ocynowaczy, kadmowaczy oraz galwanizerów - cynkiem, miedzią, chromem, kadmem i niklem 77. Powlekanie na gorąco metalami kolorowymi lub tworzywami sztucznymi 78. Szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne 79. Kucie ręczne w kuźniach przemysłowych oraz obsługa młotów mechanicznych 80. Piaskowanie na sucho i śrutowanie wewnątrz komór 81. Prace w hamowniach przy próbach silników spalinowych 82. Prace ślusarskie przy remoncie wewnątrz cystern 83. Lutowanie płyt, blach i przewodów ołowianych oraz metali nieżelaznych 84. Obsługa, remont prostowników i aparatury rtęciowej, ich opróżnianie, oczyszczanie i napełnianie rtęcią 85. Obsługa gazogeneratorów 86. Obsługa suwnic 87. Prace przy produkcji łożysk tocznych 88. Prace przy produkcji kabli 89. Prace przy wytwarzaniu ogniw galwanicznych 90. Prace wykonywane bezpośrednio przy budowie i remoncie statków na stanowiskach znajdujących się na tych statkach, pochylniach, dokach i przy nabrzeżach. Dział IV. W chemii 1. Produkcja chlorowców i związków chlorowcopochodnych nieorganicznych 2. Wydobywanie, produkcja i obróbka siarki oraz produkcja nieorganicznych i organicznych związków siarki 3. Produkcja kwasów nieorganicznych, bezwodników kwasów i ich związków 4. Produkcja sody i innych węglanów, kredy, ługów i wodorotlenków. 5. Produkcja metalicznego sodu i arsenu 6. Produkcja związków antymonu, arsenu, baru, boru, chromu, cynku, kadmu, kobaltu, manganu, miedzi, molibdenu, niklu, rtęci, ołowiu, strontu, wanadu, wolframu 7. Produkcja azydków, amidków, rodanków i nadtlenków 8. Produkcja nawozów sztucznych oraz innych wyrobów chemicznych otrzymywanych na tej samej bazie co nawozy sztuczne 9. Produkcja karbidu 10. Produkcja soli i solanki 11. Produkcja gazów technicznych i napełnianie butli gazami technicznymi. 12. Produkcja pigmentów, mielenie pigmentów, półproduktów i surowców mineralnych do produkcji barwników, pigmentów i farb 13. Produkcja krzemu, związków krzemu, związków krzemoorganicznych, sorbentów i hopkalitu, produkcja wyrobów z miki 14. Produkcja organicznych i nieorganicznych związków fosforu 15. Produkcja związków metaloorganicznych i katalizatorów 16. Produkcja wyrobów lakierowych, farb suchych i graficznych oraz surowców, półproduktów i środków pomocniczych do ich wytwarzania 17. Produkcja i przetwórstwo żywic i tworzyw sztucznych oraz produkcja surowców, półproduktów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa, produkcja wosków i woskoli 18. Produkcja klejów, kitów oraz surowców, półproduktów i środków pomocniczych do ich wytwarzania 19. Przetwórstwo, magazynowanie, przepompowywanie, przeładunek, transport oraz dystrybucja ropy naftowej i jej produktów 20. Produkcja i przetwórstwo kauczuku oraz produkcja surowców, półproduktów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa kauczuku 21. Produkcja i przetwórstwo wyrobów gumowych, ebonitowych oraz półproduktów i środków pomocniczych do tych wyrobów; produkcja sadzy 22. Produkcja włókien chemicznych, półproduktów do wyrobu włókien chemicznych oraz innych produktów wytwarzanych na tej samej bazie co włókna chemiczne, produkcja i przetwórstwo włókien szklanych, produkcja folii podłożowej i taśmy magnetycznej 23. Produkcja leków, półproduktów, środków kontrastowych, premiksów, nici chirurgicznych i sprzętu medycznego jednorazowego użytku 24. Produkcja środków higienicznosanitarno-ochronnych oraz półproduktów do ich wyrobu 25. Produkcja chemicznych środków gaśniczych 26. Produkcja pestycydów oraz innych preparatów chemicznych stosowanych do ochrony roślin, dezynfekcji, dezynsekcji i deratyzacji 27. Produkcja materiałów wybuchowych, środków strzałowych, elementów do środków strzałowych, wyrobów pirotechnicznych oraz ich konfekcjonowanie 28. Produkcja barwników, półproduktów oraz produkcja środków pomocniczych stosowanych w farbiarstwie, włókiennictwie i przemyśle skórzanym 29. Termiczna obróbka węgla oraz przetwórstwo produktów otrzymywanych w tych procesach 30. Wytwarzanie i oczyszczanie gazu syntezowego oraz produkcja amoniaku i metanolu 31. Produkcja acetylenu i przemysłowy przerób acetylenu 32. Produkcja nitrozwiązków, amin oraz organicznych związków azotu 33. Produkcja estrów, alkoholi, aldehydów, ketonów, eterów, tlenków organicznych i chlorowcopochodnych organicznych, produkcja kwasów organicznych i bezwodników kwasów organicznych oraz produkcja soli kwasów organicznych, produkcja i przetwórstwo związków aromatycznych, produkcja płynów hamulcowych i chłodniczych 34. Produkcja materiałów światłoczułych, fotochemikaliów oraz ich regeneracja 35. Produkcja w skali przemysłowej odczynników chemicznych 36. Przetwórstwo kości i tłuszczów technicznych 37. Utylizacja oraz niszczenie odpadów chemicznych i biologicznych 38. Prace antykorozyjne i termoizolacyjne urządzeń i instalacji technologicznych 39. Oczyszczanie albo naprawianie aparatów lub pojemników (np. cystern, zbiorników itp.) po produktach toksycznych, żrących i parzących oraz prace wewnątrz cystern, kotłów, zbiorników, aparatów i kanałów technologicznych 40. Prace magazynowe, załadunkowe, rozładunkowe, transport oraz konfekcjonowanie surowców, półproduktów i wyrobów gotowych - pylistych, toksycznych, żrących, parzących i wybuchowych 41. Prace na instalacjach doświadczalnych w przemyśle chemicznym 42. Wytwarzanie elementów szklanych do aparatury chemicznej 43. Prace ratowników ratownictwa chemicznego 44. Produkcja chemicznych środków pomocniczych nie wymienionych w dziale IV, wytwarzanych z użyciem toksycznych surowców lub półproduktów. Dział V. W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych 1. Roboty wodnokanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach 2. Budowa oraz remont chłodni kominowych i kominów przemysłowych 3. Prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych 4. Prace zbrojarskie i betoniarskie 5. Prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości 6. Prace malarskie konstrukcji na wysokości 7. Prace przy wykonywaniu konstrukcji nadbrzeży, falochronów oraz innych budowli hydrotechnicznych w nawodnionych wykopach lub na styku woda - ląd 8. Prace cykliniarskie 9. Prace dekarskie 10. Prace kamieniarskie 11. Prace przy produkcji materiałów ogniotrwałych oraz wyrobów ceramicznych 12. Prace przy produkcji materiałów azbestowo-cementowych 13. Prace przy produkcji wyrobów z włókien mineralnych z zastosowaniem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne 14. Prace przy produkcji cementu 15. Prace przy produkcji betonu kruszywowego 16. Prace przy produkcji wapna 17. Prace przy produkcji gipsu półmokrego 18. Prace palaczy pieców do wypalania i palaczy suszarń 19. Prace przy produkcji wyrobów ze szkła kryształowego 20. Wypalanie, ściąganie i mielenie dolomitu oraz przygotowanie masy dolomitowej 21. Produkcja elementów budowlanych z pyłów dymnicowych. Dział VI. W leśnictwie, przemyśle drzewnym i papierniczym 1. Prace drwali 2. Prace przy zrywce i wywózce drewna z lasu 3. Obsługa urządzeń do mechanicznego rozdrabniania drewna (produkcja rębków) 4. Prace przy suchej destylacji drewna i węgla aktywnego 5. Impregnowanie drewna metodą dyfuzyjną i ręczną oraz wybielanie wikliny 6. Impregnowanie płyt pilśniowych bardzo twardych olejami z hartowaniem 7. Prace w klejowniach z użyciem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne 8. Politurowanie ręczne 9. Produkcja masy zapałczanej zawierającej fosfor, dwuchromian potasu, biel cynkową, siarkę oraz dwutlenek magnezu 10. Rozdrabnianie gliny i kaolinu do produkcji ołówków 11. Wyładowywanie dyfuzorów przy ekstrakcji garbników 12. Prace ładowaczy pieców pirytowych, piecowych pirytu, aparatowych siarkowni 13. Roztwarzanie surowców włóknistych metodą siarczanową i siarczynową w oddziałach warzelni 14. Wytwarzanie kwasów i ługów warzelnych 15. Wytwarzanie chemicznych środków bielących i bielenie mas włóknistych 16. Produkcja oleju talowego i węglanu wapnia 17. Hydrotermiczna obróbka drewna. Dział VII. W przemyśle lekkim 1. Obróbka surowców włókienniczych i ich przędzenie 2. Oczyszczanie i ostrzenie walców zgrzeblarek 3. Odlewanie ołowianek, lutowanie oraz formowanie grzebieni czesalniczych i urządzeń igielnych 4. Prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych 5. Prace na oddziałach filców i wyrobów kapeluszniczych 6. Prace na oddziałach płyt i kształtek tapicerskich oraz impregnacja wyrobów technicznych 7. Produkcja tkanin powlekanych, gumowanych i wyrobów z tych tkanin 8. Obsługa urządzeń do prasowania, klejenia i wykrawania wyrobów w przemyśle odzieżowym 9. Prace wykonywane w zakładach przetwarzających azbest 10. Prace w magazynach skór surowych (garbarnie, skup) 11. Prace przy garbowaniu i wykańczaniu skór 12. Produkcja spodów obuwniczych ze skóry, gumy i tworzyw sztucznych oraz klejenie i powlekanie tkanin obuwniczych 13. Prace przy przygotowywaniu klejów toksycznych i innych środków chemicznych do produkcji wyrobów przemysłu skórzanego 14. Prace związane ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego 15. Przetwórstwo i utylizacja odpadów z tworzyw sztucznych, włókienniczych, skórzanych i makulatury. Dział VIII. W transporcie i łączności Transport 1. Ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących w transporcie 2. Prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów 3. Prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych 4. Prace na statkach morskich w żegludze międzynarodowej i w polskim ratownictwie okrętowym - pracownicy wpisani na listę członków załogi tych statków 5. Prace na statkach żeglugi śródlądowej (pracownicy zaliczeni do personelu pływającego, z wyjątkiem zatrudnionych sezonowo) 6. Prace na jednostkach pływających w portach morskich i w stoczniach morskich 7. Prace na torach wodnych i łowiskach morskich 8. Prace przy regeneracji paliw płynnych i oczyszczaniu wód balastowych na statkach 9. Prace rybaków morskich 10. Cumowanie statków 11. Prace przeładunkowe w portach i stoczniach (łącznie z pracami trymerów, sztauerów oraz obsługą urządzeń przeładunkowych, sprzętu zmechanizowanego i składów) 12. Prace na statkach żeglugi powietrznej oraz prace związane z bezpośrednią obsługą samolotów na płycie lotniska. 13. Prace zakładowych służb kolejowych bezpośrednio związane z utrzymaniem ruchu pociągów 14. Prace konduktorów wagonów sypialnych 15. Prace przy remoncie parowozów na gorąco 16. Prace czyścicieli palenisk, popielników i dymnic parowozowych 17. Prace ratownicze brzegowych stacji ratownictwa morskiego, wykonywane na jednostkach pływających oraz z lądu. Łączność 18. Prace radiotelegrafistów, radiotelefonistów, telegrafistów i teletypistów oraz radiooperatorów kontroli emisji radiowej 19. Prace telefonistek central międzymiastowych i miejscowych w urzędach pocztowo-telekomunikacyjnych i telekomunikacyjnych 20. Montaż, konserwacja i remont linii kablowych oraz telefonicznych linii napowietrznych 21. Pracownicy poczt ruchomych 22. Prace doręczycieli przesyłek pocztowych i telegramów, którzy nie używają do pracy samochodów. Dział IX. W gospodarce komunalnej 1. Prace w kanałach ściekowych 2. Oczyszczanie ścieków i filtrów otwartych 3. Prace przy wywozie nieczystości stałych i płynnych oraz prace na wysypiskach i wylewiskach nieczystości, a także prace przy pryzmach kompostowych z nieczystości miejskich 4. Prace asfalciarzy i przy gotowaniu asfaltu 5. Prace bitumiarzy i przy produkcji asfaltobetonu 6. Prace brukarzy 7. Prace kominiarzy. Dział X. W rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym 1. Prace przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych 2. Prace rybaków jeziorowych prowadzących połowy cały rok 3. Prace w fabrykach tytoniu: przenoszenie, sortowanie i rozdrabnianie tytoniu 4. Obsługa komór fermentacyjnych oraz prażarek w przemyśle tytoniowym 5. Zapakowywanie i rozpakowywanie liści tytoniu 6. Produkcja suchego lodu 7. Prace w chłodniach składowych i przyzakładowych o temperaturze wewnętrznej poniżej 0°C 8. Prace wykonywane bezpośrednio przy uboju zwierząt 9. Prace wykonywane bezpośrednio przy utylizacji surowców zwierzęcych 10. Prace przy wytwarzaniu mąki, kasz, płatków i śruty 11. Prace przy wypieku pieczywa 12. Prace przy ekstrakcji, filtracji i destylacji olejów roślinnych oraz hydrolizie białka roślinnego 13. Prace przy obsłudze pras filtracyjnych, wirówek i suszarek w przemyśle drożdżowym i piwowarskim 14. Prace przy ręcznym przerobie masy karmelowej, chałwowej i sezamowej oraz tłoczenie kuchu kakaowego na prasach 15. Prace przy bezpośredniej produkcji w zakładach przetwórstwa ryb 16. Prace przy mieleniu ziół oraz produkcji alkaloidów. Dział XI. W przemyśle poligraficznym 1. Produkcja oraz obróbka materiału zecerskiego i form drukowych ze stopu drukarskiego 2. Procesy składu z zastosowaniem elektronicznych monitorów ekranowych 3. Bezpośrednia obsługa aparatów reprodukcyjnych w drukarniach oraz produkcja i obróbka drukarskich form kopiowych i form drukowych 4. Drukowanie i uszlachetnianie druków 5. Bezpośrednia obsługa maszyn i urządzeń do składania (łamania) arkuszy papieru, krajania papieru i wyrobów poligraficznych oraz do oprawy wyrobów poligraficznych w drukarniach 6. Regeneracja ksylenu i toluenu 7. Mielenie i przygotowywanie barwników, farb proszkowych i drukowych zawierających ołów i kobalt. Dział XII. W służbie zdrowia i opiece społecznej 1. Prace na oddziałach: intensywnej opieki medycznej, anestezjologii, psychiatrycznych i odwykowych, onkologicznych, leczenia oparzeń oraz ostrych zatruć w bezpośrednim kontakcie z pacjentami 2. Prace w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych oraz prace lekarzy stomatologów. 3. Prace w prosektoriach i zakładach anatomopatologicznych, histopatologicznych i medycyny sądowej. 4. Prace w zespołach pomocy doraźnej pogotowia ratunkowego oraz medycznego ratownictwa górniczego 5. Prace w domach pomocy społecznej dla nieuleczalnie i przewlekle chorych, umysłowo upośledzonych dorosłych i umysłowo niedorozwiniętych dzieci. 6. Prace przy pobieraniu prób i pomiarach w warunkach i na stanowiskach pracy szkodliwych dla zdrowia, wykonywane przez personel stacji sanitarno-epidemiologicznych oraz laboratoriów środowiskowych. Dział XIII. W zespołach formujących szkło 1. Formowanie szkła płaskiego 2. Walcowanie szkła płaskiego 3. Formowanie wyrobów szklanych 4. Układanie wyrobów szklanych w komorowych piecach odprężalniczych 5. Prostowanie płyt szklanych 6. Zestawianie surowców szklarskich, preparacji i lepiszcz 7. Topienie szkła 8. Gięcie szkła 9. Grawerowanie szkła 10. Szlifowanie szkła 11. Polerowanie szkła 12. Maszynowe i ręczne zdobienie szkła 13. Krojenie szkła 14. Klejenie szkła 15. Produkcja szyb zespolonych 16. Produkcja luster 17. Produkcja szkła piankowego 18. Produkcja fryty i granulek szklanych 19. Produkcja mozaiki szklanej 20. Produkcja szyb refleksyjnych 21. Wytrawianie wyrobów szklanych 22. Formowanie włókna szklanego 23. Przetwórstwo włókna szklanego 24. Obróbka płomieniowa szkła 25. Produkcja wyrobów szklano-krystalicznych, agalitu i balotiny 26. Galwanizowanie wyrobów szklanych 27. Obsługa mechanicznych linii obróbczych wyrobów szklanych. Dział XIV. Prace różne 1. Prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego 2. Prace oczyszczaczy przemysłowych kotłów parowych lub wodnych 3. Prace wykonywane w warunkach zwiększonego lub zmniejszonego ciśnienia 4. Prace narażające na działanie promieniowania jonizującego oraz prace narażające na działanie pól elektromagnetycznych w zakresie od 0,1 do MHz w strefie zagrożenia 5. Prace szczególnie obciążające narząd wzroku i wymagające precyzyjnego widzenia - w kartografii, montażu mikroelementów wymagającego posługiwania się przyrządami optycznymi oraz przy obsłudze elektronicznych monitorów ekranowych 6. Prace ekip dezynfekcyjnych, dezynsekcyjnych i deratyzacyjnych 7. Prace stroicieli instrumentów muzycznych zatrudnionych w przemyśle muzycznym 8. Prace pralniczo-farbiarskie w pralniach chemicznych 9. Bezpośrednia obsługa stacji sprężarek 10. Prace murarskie przy naprawie na gorąco pieców przemysłowych, sklepień paleniskowych w parowozach i żeliwiaków 11. Prace w suszarniach z zastosowaniem podgrzewania, jeżeli temperatura powietrza w tych suszarniach przekracza 35°C 12. Prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym 13. Prace w akumulatorowniach: opróżnianie, oczyszczanie i wymiana stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych 14. Prace przy naprawie pomp wtryskowych, wtryskiwaczy i gaźników do silników spalinowych 15. Prace w zakładach naprawczych taboru kolejowego przy chemicznym myciu i czyszczeniu remontowanych części i zespołów taboru kolejowego oraz chemicznym usuwaniu powłok ochronnych 16. Prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych 17. Lakierowanie ręczne lub natryskowe - nie zhermetyzowane 18. Obsługa urządzeń i narzędzi wibracyjnych lub udarowych 19. Prace przy szlifowaniu wyrobów ze szkła 20. Prace przy produkcji drobnych wyrobów ze szkła 21. Prace ratowników górskich w Górskim Ochotniczym Pogotowiu Ratunkowym 22. Nadzór nad pracami wykonywanymi w przywięziennych zakładach pracy przez skazanych, tymczasowo aresztowanych i umieszczonych w ośrodkach przystosowania społecznego 23. Prace funkcjonariuszy pożarnictwa 24. Kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie 25. Bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. WYKAZ B Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. Dział I. Prace na statkach żeglugi powietrznej Prace personelu latającego statków żeglugi powietrznej posiadającego ważne licencje wydane przez państwowy organ nadzoru nad personelem lotniczym i wpisanego do państwowego rejestru personelu lotniczego, którzy zatrudnieni na statkach żeglugi powietrznej na stanowiskach: 1. Pilota, w tym również pilota wykonującego loty próbne i doświadczalne 2. Skoczka spadochronowego 3. Nawigatora 4. Mechanika pokładowego 5. Radiotelefonisty pokładowego 6. Instruktora 7. Radiooperatora pokładowego 8. Stewarda, stewardesy. Dział II. Prace w portach morskich Prace w portach morskich wykonywane na stanowiskach: 1. Sztauera 2. Trymera 3. Robotnika składowego przeładunków morskich 4. Robotnika oczyszczania i obsługi statków 5. Operatora urządzeń przeładunkowych 6. Operatora przeładunkowego portowego sprzętu zmechanizowanego 7. Dźwigowego przeładunkowych urządzeń portowych 8. Pracownika wykonującego prace objęte skróconym czasem pracy z tytułu warunków szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia. Dział III. Prace gorące w hutach żelaza i stali oraz hutach metali nieżelaznych 1. Obsługa pieców koksowniczych: - koksowniczy - operator urządzeń piecowni - koksowniczy paku - namiarowy paku. 2. Spiekanie rud i sortowanie spieku: - operator taśm spiekających - spiekacz rudy. 3. Wytapiacz surówki na wielkich piecach 4. Pracownicy bezpośrednio zatrudnieni przy obsłudze pieców stalowniczych i rozlewaniu stali: - wytapiacz stali - rozlewacz stali - wyprawiacz trzonu - przygotowywacz zestawów odlewniczych w kanale - operator wsadzarki. 5. Pracownicy bezpośredno zatrudnieni przy ręcznym wyciąganiu gorącego wsadu z pieców grzewczych. 6. Pracownicy bezpośrednio zatrudnieni przy ręcznym wprowadzaniu gorącej stali do wykroju klatki 7. Wytapiacz i przetapiacz żelazostopów 8. Wypalacz wad powierzchniowych 9. Rafiniarz metali nieżelaznych 10. Wytapiacz metali nieżelaznych 11. Piecowy pieców przewałowych i szybowych 12. Spiekacz rud i tlenków 13. Mistrz nadzorujący bezpośrednio prace wymienione w poz. 1-12. Dział IV. Prace różne 1. Prace wykonywane bezpośrednio przy przetwórstwie azbestu 2. Prace wykonywane bezpośrednio przy produkcji ołowiu i kadmu oraz przetwórstwie tych metali 3. Prace przy procesach technologicznych związanych z wytwarzaniem aluminium 4. Prace rybaków morskich 5. Prace nurków 6. Prace ratowników w Górskim Ochotniczym Pogotowiu Ratunkowym. 7. Prace wykonywane bezpośrednio przy produkcji wyrobów krzemionkowych w Chrzanowskich Zakładach Materiałów Ogniotrwałych „Chrzanów” oraz przy produkcji mas, mlew i zapraw krzemionkowych w Kopalni i Zakładzie Wzbogacania Kwarcytu „Bukowa Góra” w Łącznej i w Zakładzie „Jegłowa” w Jegłowej. 8. Prace wykonywane bezpośrednio przy udostępnianiu i wydobywaniu węgla brunatnego na odkrywce. 9. Prace wykonywane bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla w zakładach górniczych lub praca górnicza w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin. WYKAZ C (skreślony). Prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej. Ocena, czy pracownik wykonuje pracę o szczególnym charakterze powinna być dokonywana na szczeblu zakładu pracy. Zobacz także: Jak uzyskać prawo do emerytury pomostowej?>> Lista zawodów szkodliwych Według załącznika nr 2 do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656 z późn. zm.) wykaz prac o szczególnym charakterze obejmuje: Prace pilotów statków powietrznych (pilot, instruktor). Prace kontrolerów ruchu lotniczego Prace mechaników lotniczych związane z bezpośrednią obsługą potwierdzającą bezpieczeństwo statków powietrznych na płycie lotniska. Prace nawigatorów na statkach morskich oraz pilotów morskich. Prace maszynistów pojazdów trakcyjnych (maszynista pojazdów trakcyjnych, maszynista instruktor, maszynista zakładowy, maszynista wieloczynnościowych i ciężkich maszyn do kolejowych robót budowlanych i kolejowej sieci trakcyjnej, kierowca lokomotywy spalinowej o mocy do 300 KM, pomocnik maszynisty pojazdów trakcyjnych( i kierowników pociągów. Prace bezpośrednio przy ustawianiu drogi przebiegu pociągów i pojazdów metra (dyżurny ruchu, nastawniczy, manewrowy, ustawiacz, zwrotniczy, rewident taboru bezpośrednio potwierdzający bezpieczeństwo pociągu, dyspozytor ruchu metra, dyżurny ruchu i stacji metra). Prace funkcjonariuszy staży ochrony kolei. Prace kierowców autobusów, trolejbusów oraz motorniczych tramwajów w transporcie publicznym. Prace kierowców pojazdów uprzywilejowanych 1Prace kierowców pojazdów przewożących towary niebezpieczne wymagające oznakowania pojazdu tablicą ostrzegawczą barwy pomarańczowej, zgodnie z przepisami umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. Prace operatów reaktorów jądrowych Prace operatorów żurawi wieżowych, do obsługi których są wymagane uprawnienia kategorii IŻ lub równorzędne oraz dźwignic portowych lub stoczniowych. Prace przy bezpośrednim sterowaniu procesami technologicznymi mogącymi stwarzać zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej ze skutkami dla bezpieczeństwa publicznego. Prace przy bezpośrednim sterowaniu procesami technicznymi mogącymi spowodować awarię techniczną z poważnymi skutkami dla bezpieczeństwa publicznego. Prace bezpośrednio przy produkcji materiałów wybuchowych, środków strzałowych, wyrobów pirotechnicznych oraz ich konfekcjonowaniu. Prace bezpośrednio przy sterowaniu blokami energetycznymi wytwarzającymi energię elektryczną lub cieplną. Prace elektromonterów bezpośrednio przy usuwaniu awarii oraz eksploatacji napowietrznych sieci elektroenergetycznych w warunkach prac pod napięciem. Prace członków zespołów ratownictwa medycznego Prace członków zawodowych ekip ratownictwa (chemicznego, górskiego, morskiego, górnictwa otworowego). Prace pracowników jednostek ochrony przeciwpożarowej, o których mowa w art. 15 pkt 1a-5 i 8 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej, uczestniczących bezpośrednio w akcjach ratowniczych. Prace nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, ośrodkach szkolno-wychowawczych, schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 październik 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich. Prace personelu sprawującego opiekę nad mieszkańcami domów pomocy społecznej dla przewlekle psychicznie chorych, niepełnosprawnych intelektualnie dzieci i młodzieży lub dorosłych, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej. Prace personelu medycznego oddziałów psychiatrycznych i leczenia uzależnień w bezpośrednim kontakcie z pacjentami, zgodnie z przepisami ustawy z dnia19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego. Prace personelu medycznego w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych i anestezjologii w warunkach ostrego dyżuru. Zobacz także: Nazwa stanowiska pracy nie przesądza o prawie do wcześniejszej emerytury>> Witam, czy praca kotlarza-palacza jest pracą w szczególnych warunkach?czy można powołać się na nr 8, dział XIV : "prace nie zautomatyzowanych palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego" lub : "praca oczyszczaczy przemysłowych kotłów parowych lub wodnych"a może to i to?proszę o pomoc, to pilneMozna powolywac sie na 8 oraz inne rozporzadzenia resortowe :Dziennik Urzedowy nr 4 z dnia 3 sierpnia 1987 roku,zarzadzenie nr 7 z dnia 7lipca 1987 roku,gdzie w dziale XIV, pozycje: 1,pkt 1-maszynista kotłow-palacz,pkt 2-maszynista urzadzen cieplowniczych,pkt3-palacz kotlow silowni,pkt 4-palacz itd...Jesli posiadasz swiadectwo wykonywania pracy w warunkach szczegolnych to ok,.Jesli chcesz mode Ci udostepnic wglad do kilku w ktorych znajdziesz wszystkiewykazy stanowisk bo w 8 z 1983 roku ten wykaz jest bardzo okrojony. pisz na howeja@ Warunki pracyBhp przy pracach... 7 października 2009 Pytanie: Pytanie: Czy istnieje wykaz prac w szczególnych warunkach oraz prac o szczególnym charakterze? Odpowiedź: Wykaz prac w szczególnych warunkach stanowi załącznik nr 1, a wykaz prac o szczególnym charakterze stanowi załącznik nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych. Kryteria uznania prac za wykonywane w szczególnych warunkach bądź uznania wykonywania prac o szczególnym charakterze zostały określone w wymienionej ustawie. Analiza spełnienia tychże warunków następuje w procesie oceny ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą, do której pracodawca jest zobowiązany przepisami Kodeksu pracy. Zakładowy wykaz stanowisk pracy Sporządzenie zakładowego wykazu stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze spośród wykazów stanowiących załączniki nr 1 i 2 do wymienionej ustawy ciąży na pracodawcy. Autor: Jan M. Pióro specjalista z zakresu prawa pracy, biegły sądowy w dziedzinie bhp przy Sądzie Okręgowym w Warszawie Autor: Jan M. PióroMgr prawa, absolwent Uniwersytetu Łódzkiego, autor wielu publikacji o charakterze poradnikowym wieloletni pracownik Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej, ostatnio główny specjalista w Departamencie Prawnym Głównego Inspektoratu Pracy państwowej Inspekcji Pracy, biegły sądowy przy sądach okręgowych w Warszawie, z zakresu bezpieczeństwo i higiena pracy. Emerytura – praca w szczególnych warunkach Warunki, które należy spełnić różnią się w zależności od daty urodzenia (urodzeni przed 1 stycznia 1949 r. i po 31 grudnia 1948 r.) oraz reżimów prawnych, które będą tu mieć zastosowanie. Zwykle są to sprawy bardzo skomplikowane zwłaszcza w zakresie kwestii dowodowych i wykazania, że wykonywana praca była rzeczywiście pracą w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Obecnie prowadzimy kilka takich spraw, kilka zostało zakończonych uzyskaniem świadczenia dla naszego klienta. Ubezpieczeni urodzeni przed 01 stycznia 1949 r. Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., przysługuje emerytura w wieku wcześniejszym, jeżeli: udowodnili okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat; udowodnili wymagany okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, który jest zróżnicowany w zależności od rodzaju wykonywanej pracy i który został potwierdzony w wystawionym pracownikowi świadectwie pracy lub świadectwie pracy w szczególnych warunkach; osiągnęli wymagany wiek emerytalny, zróżnicowany w zależności od rodzaju pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku niektórych grup pracowników (Wykaz B: prace na statkach żeglugi powietrznej, prace w portach morskich, prace gorące w hutach żelaza i stali oraz hutach metali nieżelaznych, prace różne) obowiązuje ponadto wymóg osiągnięcia wieku emerytalnego w czasie zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze albo w odpowiednim czasie po ustaniu takiego zatrudnienia. Należy pamiętać, że dla różnych grup zawodowych, czy wykazu A lub wykazu B pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach obowiązują odmienne uregulowania. Ubezpieczeni urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r. Zgodnie z art. 46 ustawy prawo do emerytury na warunkach określonych powyżej przysługuje również ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r., jeżeli spełniają łącznie następujące warunki: nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa; warunki do uzyskania emerytury określone w tych przepisach (tak jak dla osób urodzonych przed 1949 rokiem) spełnią do dnia 31 grudnia 2008 r.; Osoby te mogą wystąpić z wnioskiem o przyznanie wcześniejszej emerytury również po 31 grudnia 2008r., ale najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Ubezpieczeni urodzeni po 31 grudnia 1948 r. Zgodnie z art. 184 ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (01 stycznia 1999 rok) osiągnęli: okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn – co do zasady 15 lat; okres składkowy i nieskładkowy, to jest w przypadku kobiet – 20 lat, a w przypadku mężczyzn – 25 lat. Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Zatem warunkiem nabycia uprawnień emerytalnych w tym wypadku jest spełnienie, inaczej niż w art. 46 i 50 – wyłącznie przesłanki stażu przed dniem 1 stycznia 1999 r. Brak w treści art. 184 przesłanki końcowej daty spełnienia pozostałych warunków nabycia uprawnień emerytalnych. Od dnia 1 stycznia 2013 r. odstąpiono od konieczności rozwiązania stosunku pracy. Omawiane świadczenie przysługuje w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn. Swoją pracę musieli wykonywać na pełny etat. Taka możliwość przewidziana została w art. 32 ustawy emerytalnej, a szczegółowe warunki jej uzyskania – w rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (DzU nr 8, poz. 43 ze zm.). Dużo zależy od rodzaju pracy Oczywiście nie wszyscy zatrudnieni przy pracach "szczególnych” przechodzą na wcześniejszą emeryturę na jednakowych warunkach. Są one zróżnicowane w zależności od tego, jaki rodzaj pracy wykonywali. Prace te zostały pogrupowane w dwóch wykazach (A i B) , które zostały dołączone do wspomnianego rozporządzenia jako załączniki. Najmniej rygorystyczne warunki muszą spełnić osoby, które wykonywały prace wymienione w wykazie A. Wykaz B zawiera najcięższe prace, które kwalifikuje do różnych działów. W zależności od tego, do którego działu dany rodzaj pracy się zalicza – zróżnicowane są wymogi uzyskania omawianej emerytury. Bez względu jednak na rodzaj wykonywanej pracy można ogólnie stwierdzić, że przyznanie wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze uzależnione jest od: Ustalając prawo do wcześniejszej emerytury, ZUS nie może zsumować okresów pracy w szczególnych warunkach z okresami pracy w szczególnym charakterze. Rozwiązanie to potwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z 29 września 2005 r. (II UZP 10/05). Dla przyznania omawianej emerytury nie ma obecnie znaczenia, czy praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze była wykonywana u państwowego czy u prywatnego pracodawcy. To skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 14 czerwca 2004 r. (17/03, OTK-A 2004/6/57; DzU z 2004 r. nr 144, poz. 1530). Trybunał uznał wówczas ograniczenie możliwości zaliczania takiej pracy (wyłączające zatrudnienie w „sektorze prywatnym”) za niezgodne z Konstytucją RP. Aby uzyskać emeryturę z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie trzeba wykonywać takiej pracy ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o to świadczenie. Co więcej, nie trzeba być wówczas zatrudnionym w ramach stosunku pracy, tak jak ma to miejsce przy nabywaniu uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowniczej. Przykład Ubezpieczony (urodzony 10 maja 1948 r.) był zatrudniony przez 12 lat w państwowej firmie jako kierowca samochodu ciężarowego (praca w szczególnych warunkach wymieniona w wykazie A). Po rozwiązaniu stosunku pracy zatrudnił się w prywatnej firmie transportowej na tym samym stanowisku. Przepracował tam pięć lat. Jeśli zgłosi wniosek o przyznanie wcześniejszej emerytury, ZUS uwzględni mu przy ustalaniu wymaganego stażu pracy w szczególnych warunkach nie tylko okres zatrudnienia u państwowego pracodawcy, ale również w prywatnej firmie. Przykład Ubezpieczony (urodzony 5 grudnia 1947 r.) zgłosił wniosek o przyznanie wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Udowodnił dziewięć lat zatrudnienia przy pracach wymienionych w wykazie A oraz ośmioletni okres pracy w szczególnym charakterze. ZUS odmówił przyznania emerytury, gdyż ubezpieczony nie posiadał wymaganego okresu pracy „szczególnej”. Przy ustalaniu tego stażu nie mógł bowiem zsumować okresów pracy w szczególnych warunkach z pracą w szczególnym charakterze. Jednakowe zasady przy pracach z wykazu A Pierwsza grupa uprawnionych do ubiegania się o emeryturę z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach to osoby, które wykonywały prace wymienione w wykazie A. Zawiera on bardzo obszerny katalog prac. Wymienione są tam prace w: górnictwie, energetyce, hutnictwie i przemyśle metalowym, chemii, budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych, leśnictwie, przemyśle drzewnym i papierniczym, przemyśle lekkim, transporcie i łączności, gospodarce komunalnej, rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym, przemyśle poligraficznym, służbie zdrowia i opiece społecznej, zespołach formujących szkło oraz przy innych pracach wymienionych w rozporządzeniu (tzw. prace różne). Dla przyznania omawianej emerytury nie ma znaczenia, jaki rodzaj prac wymieniony w wykazie A wykonywała osoba ubezpieczona. W tym przypadku przepisy przewidują jednakowe warunki dla wszystkich. W związku z tym mężczyźni, którzy wykonywali prace wymienione w tym wykazie, mogą przejść na emeryturę po ukończeniu 60 lat oraz udowodnieniu stażu ubezpieczeniowego wynoszącego 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach wymienionej w wykazie A. Ustalając ten staż, ZUS może zaliczyć również: Przykład Ubezpieczony (urodzony 10 grudnia 1948 r.) w grudniu 2008 roku ukończył 60 lat. Ponieważ po osiągnięciu tego wieku nadal jest zatrudniony, dotychczas nie wystąpił z wnioskiem o wcześniejszą emeryturę. Przez dziewięć lat wykonywał zawód kominiarza (praca wymieniona w dziale IX wykazu A). Ponadto przez cztery lata pracował na kolei, a przez trzy lata pełnił służbę w policji. Jeśli zgłosi wniosek o przyznanie wcześniejszej emerytury, przy ustalaniu 15-letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach wymaganego do przyznania tego świadczenia, ZUS zaliczy ubezpieczonemu wszystkie wymienione okresy. W wyniku ich zsumowania ubezpieczony będzie miał wymagany 15-letni staż pracy w szczególnych warunkach. Trudniej przy wykazie B W wykazie B znalazły się najcięższe i najbardziej szkodliwe dla zdrowia prace. Wykonywanie ich przez odpowiedni okres uprawnia do przejścia na emeryturę na ogół w jeszcze niższym wieku emerytalnym niż w przypadku wykonywania prac wymienionych w wykazie A. Mężczyźni mogą nabyć prawo do wcześniejszej emerytury po ukończeniu 55 lub 60 lat – w zależności od tego, w którym dziale wykazu B wykonywana praca została wymieniona. Pracownicy lotnictwa, portów morskich, hutnicy oraz dziennikarze, aby uzyskać wcześniejszą emeryturę z tytułu wykonywania swojej pracy, muszą osiągnąć wymagany wiek emerytalny w czasie zatrudnienia przy takiej pracy bądź w czasie innej pracy, do której wykonywania ich skierowano. Przyznanie wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania prac wymienionych w wykazie B uzależnione jest również, co oczywiste, od udowodnienia odpowiedniego stażu ubezpieczeniowego (dla mężczyzn 25 lat – zasady ustalania tego stażu). Trzeba też mieć wymagany okres zatrudnienia w szczególnych warunkach, który wynosi: Osoby, które chcą przejść na emeryturę z tytułu wykonywania prac wymienionych w wykazie B, nie mają możliwości doliczenia do wymaganego stażu pracy „szczególnej” okresów wykonywania innego zatrudnienia (np. pracy na kolei czy też służby). Nie można również doliczyć okresów wykonywania prac wymienionych w wykazie A. W tym przypadku liczą się bowiem tylko i wyłącznie okresy zatrudnienia przy pracach z wykazu B. Pracownicy zatrudnieni przy pracach z wykazu B mogą nie spełniać warunków przyznania emerytury przewidzianych dla osób wykonujących takie prace. Nie musi to jednak oznaczać, że nie nabędą w ogóle prawa do emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Mogą oni bowiem uzyskać wcześniejsze uprawnienia emerytalne na zasadach przewidzianych dla pracowników zatrudnionych przy pracach wymienionych w wykazie A. Warunki te przewidują bowiem możliwość doliczenia okresów wykonywania prac z wykazu B. Emerytura z tytułu wykonywania takich prac przysługuje wówczas mężczyznom po ukończeniu 60 lat. Przykład Ubezpieczony (urodzony 10 czerwca 1948 r.) udowodnił 11 lat pracy hutniczej wymienionej w dziale III wykazu B (przy obsłudze pieców koksowniczych). Oprócz tego przepracował pięć lat w transporcie jako kierowca autobusu PKS (praca wymieniona w wykazie A). Wiek wymagany do przyznania emerytury przewidzianej dla pracowników zatrudnionych przy pracach z wykazu B (55 lat) ukończył w 2003 r. w czasie zatrudnienia w hutnictwie. Niedługo po tym zgłosił wniosek o wcześniejszą emeryturę z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach. ZUS odmówił przyznania tego świadczenia ze względu na brak 15 lat pracy w wykazie B. Przy ustalaniu tego stażu nie zaliczył bowiem 5-letniego okresu pracy w transporcie. W 2008 r., po ukończeniu 60 lat, ubezpieczony ponownie wystąpił z wnioskiem o wcześniejszą emeryturę. ZUS przyznał wówczas świadczenie, gdyż do okresu pracy wymienionej w wykazie A doliczył okres zatrudnienia z wykazu B. Przykład Ubezpieczony (urodzony 12 grudnia 1948 r.) ukończył 60 lat w grudniu 2008 r. Udowodnił 26-letni staż ubezpieczeniowy, w tym 15 lat pracy w szczególnych warunkach w lotnictwie, wymienionej w dziale I wykazu B. Stosunek pracy „szczególnej” rozwiązał jednak kilka miesięcy przed ukończeniem wspomnianego wieku (w marcu 2008 r.). Tym samym ubezpieczony nie spełnił warunku osiągnięcia wieku emerytalnego w czasie wykonywania prac określonych w dziale I wykazu B lub w czasie zatrudnienia, do którego został skierowany po zwolnieniu z takiej pracy. Może natomiast przejść na wcześniejszą emeryturę z tytułu prac wymienionych w wykazie A (przy zaliczeniu zatrudnienia z wykazu B), gdzie wspomniany warunek nie jest wymagany. Dla zatrudnionych w szczególnym charakterze Możliwość nabycia wcześniejszych uprawnień emerytalnych mają również pracownicy zatrudnieni w szczególnym charakterze. Podobnie jak osoby pracujące w szczególnych warunkach, muszą ukończyć wymagany wiek, a także posiadać długi staż ubezpieczeniowy oraz odpowiedni okres pracy „szczególnej”. Kategorie pracowników zatrudnionych w szczególnym charakterze uprawnionych do uzyskania wcześniejszej emerytury wymienia ustawa emerytalna. Należą do nich: Warunki uzyskania wcześniejszej emerytury przez osoby zatrudnione w szczególnym charakterze zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego. Pierwszym z nich jest ukończenie obniżonego wieku emerytalnego. Jest on zróżnicowany w zależności od rodzaju pracy w szczególnym charakterze. Dla mężczyzn wiek ten wynosi od 45 do 60 lat. Pozostałe warunki są już jednakowe dla wszystkich kategorii pracowników. Wymagany staż ubezpieczeniowy wynosi dla mężczyzn co najmniej 25 lat, natomiast minimalny okres pracy w szczególnym charakterze – 15 lat. Od niektórych kategorii pracowników zatrudnionych w szczególnym charakterze przepisy wymagają dodatkowego warunku dotyczącego okresu, w jakim należy ukończyć wcześniejszy wiek emerytalny. Przykładowo funkcjonariusz pożarnictwa wiek ten musi osiągnąć w czasie pełnienia służby albo w czasie zatrudnienia wykonywanego po zwolnieniu z tej służby. Ustalenie okresu pracy ZUS ustala wymagany okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze według pewnych zasad. Pierwsza z nich dotyczy sposobu wykonywania pracy „szczególnej”. ZUS zalicza tylko takie okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, gdy było ono wykonywane w ramach stosunku pracy lub stosunku to, że umowa-zlecenie, umowa o dzieło czy inna umowa cywilnoprawna nie wystarczy do uznania takiej pracy. To samo dotyczy wykonywania pracy „szczególnej” w ramach działalności gospodarczej. Druga zasada dotyczy stałości oraz wymiaru pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Przepisy przewidują, że praca ta musi być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Tak więc okresy, w których pracownik świadczył pracę w niższym wymiarze czasu pracy (np. na pół etatu), nie mogą być zaliczone przez ZUS do stażu pracy „szczególnej”. Oznacza to również, że nie może być zaliczona praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, która nie miała charakteru stałości. A do takiej można zaliczyć np. świadczenie w niektórych dniach (częściach dnia) pracy „szczególnej” oraz wykonywanie przez pozostały okres czasu innego rodzaju obowiązków. Trzecia zasada pozwala uwzględniać w wymaganym stażu pracy „szczególnej” wyłącznie okresy faktycznego wykonywania tej pracy oraz okresy przebywania na urlopie wypoczynkowym. Nie mogą być więc zaliczone do tego stażu okresy niewykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, za które pracownik otrzymał po 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy lub zasiłek chorobowy, macierzyński, opiekuńczy lub świadczenie rehabilitacyjne. To samo dotyczy okresów urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego oraz służby wojskowej. Praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, aby mogła być zaliczona przez ZUS przy ustalaniu wcześniejszych uprawnień emerytalnych, musi być wykonywana na pełny etat. Przykład Ubezpieczony (urodzony w sierpniu 1948 r.) zgłosił wniosek o wcześniejszą emeryturę. Przez 11 lat był on zatrudniony w firmie transportowej jako kierowca samochodu ciężarowego (praca wymieniona w dziale VIII wykazu A). Z końcem 2005 r. rozwiązał jednak stosunek pracy i założył własną jednoosobową firmę transportową. Ponieważ w czasie wykonywania tej działalności nie pozostawał w zatrudnieniu, ZUS nie mógł zaliczyć okresu jej wykonywania do wymaganego 15-letniego stażu pracy „szczególnej”. Przykład Ubezpieczony (urodzony w październiku 1947 r.) przez 14 lat był zatrudniony w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy. Przez kolejne trzy lata wykonywał to samo zatrudnienie, ale jedynie na pół etatu. Ustalając wymagany okres wykonywania pracy „szczególnej”, ZUS nie uwzględni zatrudnienia wykonywanego w wymiarze niższym niż pełny etat. Przykład Ubezpieczony (urodzony w marcu 1948 r.), w marcu 2011 r. zgłosił wniosek o przyznanie wcześniejszej emerytury. Ogółem udowodnił 26-letni staż ubezpieczeniowy. Przez 15 lat pozostawał w stosunku pracy, wykonując zatrudnienie w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A. W tym czasie łącznie przez dziesięć miesięcy przebywał na zwolnieniach lekarskich, pobierając najpierw wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy, a następnie zasiłek chorobowy. Ponadto przez pół roku korzystał z urlopu bezpłatnego. Ustalając wymagany do przyznania emerytury 15-letni staż zatrudnienia w szczególnych warunkach, ZUS nie zaliczył okresów niewykonywania takiej pracy. W związku z tym ubezpieczony nie nabył uprawnień do wcześniejszej emerytury. PRACE WYMIENIONE W WYKAZIE A UPRAWNIAJĄCE DO PRZEJŚCIA NA WCZEŚNIEJSZĄ EMERYTURĘ (WYBRANE) Dział I. W górnictwie - Prace pod ziemią Dział II. W energetyce - Prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych Dział III. W hutnictwie i przemyśle metalowym - Prace w spiekalniach rud i przy wielkich piecach - Prace w stalowniach - Prace w walcowniach, ciągarniach, prasowniach, młotowniach oraz przy produkcji elementów dla kolejnictwa - Prace przy produkcji węglików spiekanych, elektrod, rud i walczaków oraz żelazostopów - Prace przy odlewaniu staliwa, żeliwa, metali nieżelaznych i rur - Prace przy produkcji tlenku cynku i cynku - Prace przy produkcji oraz przetwórstwie ołowiu i kadmu - Prace przy produkcji miedzi i odzysku metali - Prace przy przeróbce plastycznej metali - Prace w hutnictwie żelazoniklu - Prace przy wzbogacaniu mechanicznym i flotacji rud metali - Prace w koksochemii - Prace różne w hutnictwie i w przemyśle metalowym Dział IV. W chemii - Prace przy produkcji chlorowców i związków chlorowcopochodnych nieorganicznych, kwasów nieorganicznych, bezwodników kwasów i ich związków, sody i innych węglanów, kredy - Prace przy wydobywaniu, produkcji i obróbce siarki oraz produkcji nieorganicznych i organicznych związków siarki - Prace przy mieleniu pigmentów, półproduktów i surowców mineralnych do produkcji barwników, pigmentów i farb - Prace przy termicznej obróbce węgla oraz przetwórstwie produktów otrzymywanych w tych procesach - Prace przy wytwarzaniu i oczyszczaniu gazu syntezowego oraz produkcji amoniaku i metanolu - Prace przy przetwórstwie związków aromatycznych - Prace przy utylizacji oraz niszczeniu odpadów chemicznych i biologicznych - Prace antykorozyjne i termoizolacyjne urządzeń i instalacji technologicznych - Prace magazynowe, załadunkowe, rozładunkowe, transport oraz konfekcjonowanie surowców, półproduktów i wyrobów gotowych – pylistych, toksycznych, żrących, parzących i wybuchowych - Prace przy wytwarzaniu elementów szklanych do aparatury chemicznej - Prace ratowników ratownictwa chemicznego Dział V. W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych - Prace wodno-kanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach - Prace przy budowie oraz remoncie chłodni kominowych i kominów przemysłowych - Prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych - Prace zbrojarskie, betoniarskie, cykliniarskie, dekarskie, kamieniarskie - Prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości - Prace malarskie konstrukcji na wysokości - Prace palaczy pieców do wypalania i palaczy suszarń - Prace przy wypalaniu, ściąganiu i mieleniu dolomitu oraz przygotowaniu masy dolomitowej - Prace przy produkcji materiałów ogniotrwałych Dział VI. W leśnictwie, przemyśle drzewnym i papierniczym - Prace drwali - Obsługa urządzeń do mechanicznego rozdrabniania drewna - Impregnowanie drewna - Prace w klejowniach z użyciem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne - Politurowanie ręczne - Produkcja masy zapałczanej zawierającej fosfor - Rozdrabnianie gliny i kaolinu do produkcji ołówków - Wyładowywanie dyfuzorów przy ekstrakcji garbników - Roztwarzanie surowców włóknistych metodą siarczanową i siarczynową w oddziałach warzelni - Hydrotermiczna obróbka drewna Dział VII. W przemyśle lekkim - Obróbka surowców włókienniczych i ich przędzenie - Oczyszczanie i ostrzenie walców zgrzeblarek - Odlewanie ołowianek - Prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych - Prace na oddziałach filców i wyrobów kapeluszniczych - Prace na oddziałach płyt i kształtek tapicerskich oraz impregnacja wyrobów technicznych - Produkcja tkanin powlekanych, gumowanych i wyrobów z tych tkanin - Obsługa urządzeń do prasowania, klejenia i wykrawania wyrobów w przemyśle odzieżowym - Prace wykonywane w zakładach przetwarzających azbest - Prace w magazynach skór surowych (garbarnie, skup) - Prace przy garbowaniu i wykańczaniu skór - Produkcja spodów obuwniczych - Prace przy przygotowywaniu klejów toksycznych - Przetwórstwo i utylizacja odpadów z tworzyw sztucznych, włókienniczych, skórzanych i makulatury Dział VIII. W transporcie - Ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe - Prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony - Prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych - Prace na statkach morskich w żegludze międzynarodowej - Prace na statkach żeglugi śródlądowej - Prace na jednostkach pływających w portach morskich i w stoczniach morskich - Prace przy regeneracji paliw płynnych i oczyszczaniu wód balastowych na statkach - Prace rybaków morskich - Cumowanie statków - Prace przeładunkowe w portach i stoczniach - Prace na statkach żeglugi powietrznej oraz prace związane z bezpośrednią obsługą samolotów na płycie lotniska. - Prace konduktorów wagonów sypialnych - Prace czyścicieli palenisk, popielników i dymnic parowozowych - Prace ratownicze brzegowych stacji ratownictwa morskiego, wykonywane na jednostkach pływających oraz z lądu Dział VIII. W łączności - Prace radiotelegrafistów, radiotelefonistów, telegrafistów i teletypistów oraz radiooperatorów kontroli emisji radiowej - Prace telefonistek central międzymiastowych i miejscowych w urzędach pocztowo-telekomunikacyjnych - Montaż, konserwacja i remont linii kablowych - Pracownicy poczt ruchomych - Prace doręczycieli przesyłek pocztowych Dział IX. W gospodarce komunalnej - Prace w kanałach ściekowych - Oczyszczanie ścieków i filtrów otwartych - Prace przy wywozie nieczystości - Prace asfalciarzy Dział X. W rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym - Prace przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych - Prace rybaków jeziorowych - Prace w fabrykach tytoniu - Obsługa komór fermentacyjnych oraz prażarek w przemyśle tytoniowym - Zapakowywanie i rozpakowywanie liści tytoniu - Produkcja suchego lodu - Prace w chłodniach składowych - Prace wykonywane bezpośrednio przy uboju zwierząt - Prace wykonywane bezpośrednio przy utylizacji surowców zwierzęcych - Prace przy wytwarzaniu mąki, kasz, płatków Dział XI. W przemyśle poligraficznym - Produkcja oraz obróbka materiału zecerskiego - Bezpośrednia obsługa aparatów reprodukcyjnych w drukarniach Dział XII. W służbie zdrowia i opiece społecznej - Prace na oddziałach intensywnej opieki medycznej - Prace w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych oraz prace lekarzy stomatologów. - Prace w prosektoriach - Prace w domach pomocy społecznej dla nieuleczalnie i przewlekle chorych Dział XIII. W zespołach formujących szkło - Formowanie i walcowanie szkła płaskiego, - Układanie wyrobów szklanych - Prostowanie płyt szklanych - Wytrawianie wyrobów szklanych - Przetwórstwo włókna szklanego - Obróbka płomieniowa szkła Dział XIV. Prace różne - Prace wykonywane w warunkach zwiększonego lub zmniejszonego ciśnienia - Prace ekip dezynfekcyjnych - Prace stroicieli instrumentów muzycznych - Bezpośrednia obsługa stacji sprężarek - Prace w suszarniach z zastosowaniem podgrzewania - Prace przy naprawie pomp wtryskowych - Obsługa urządzeń i narzędzi wibracyjnych lub udarowych - Prace przy szlifowaniu wyrobów ze szkła - Prace ratowników górskich - Prace funkcjonariuszy pożarnictwa WARUNKI DO UZYSKANIA WCZEŚNIEJSZEJ EMERYTURY PRZEZ OSOBY WYKONUJĄCE PRACĘ W SZCZEGÓLNYCH WARUNKACH WYMIENIONE W WYKAZIE B zobacz TABELĘ Zobacz pozostałe artykuły w Kodeksie emerytalnym

praca w szczególnych warunkach wykaz b